LTS: Nhân vụ Thái Hà hiện nay ở Hà Nội, thử đọc lại phản ứng của trí thức trong nước về vụ Tam Tòa năm xưa. Để đáp lời những ai "cấm" không cho nói động đến cái khối u nhọt của dân tộc, tác giả đã phải phân trần: "Tìm hiểu lịch sử không phải để khoét sâu thêm mâu thuẫn lương-giáo hay dân tộc-Công giáo, mà để nhìn rõ hơn những sự việc từng xảy ra trong quá khứ, làm cơ sở để để thấy bản chất của vấn đề hôm nay".
Nhiều người không theo đạo Chúa không thể tưởng tượng được mối nguy hiểm về đạo Ca-tô ở Việt Nam như thế nào. Thật ra cái bản chất xa cách dân tộc đã nằm sẵn trong "niềm tin" của người theo đạo Chúa vì họ luôn hướng về La Mã, một "nước Chúa, nước Cha", và luôn luôn được nhồi sọ như thế.
Vấn nạn Ca-tô không thể nhìn vào những gương mặt mê muội của tín hữu mà bảo là hiền lành. Vấn đề Ca-tô không thể nhìn vào cục bộ trong xóm, trong làng, hay trong nước mà bàn cãi cho thông được. điều cần thiết là phải nhìn hành động của họ qua lịch sử thế giới, nơi mà họ thực hành sứ mạng "tông đồ" cho Chúa Vatican từ thế kỷ thứ 4 đến nay. Những bài viết của tác giả Nguyễn Mạnh Quang phần nào cho ta những hình ảnh đó. Có thấy được hình ảnh chung, cái xương sống của vấn đề, ta mới nhận định vấn đề trong nước một cách trung thực hơn. (SH)
Nhân vụ Tam Tòa vừa xảy ra, tôi cảm thấy có vấn đề lương giáo rất trầm trọng trong lịch sử ở Quảng Bình. Tôi có quan niệm rằng khi có sự việc xảy ra, bao giờ cũng có nguyên nhân sâu xa, có cội rễ từ trong lịch sử và văn hóa. Tôi đang cố gắng truy tìm những tài liệu có liên quan tới Công giáo ở Quảng Bình trong lịch sử.
Có một đặc điểm đặc biệt của Công giáo Quảng Bình là trong lịch sử Công giáo Quảng Bình bị chia làm hai theo ranh giới sông Gianh, chứ không theo đơn vị hành chính thời nhà Nguyễn hay sau này. Phía bắc sông Giang thuộc Tổng Giáo phận Vinh, phía nam sông Gianh thuộc Tổng giáo phận Huế. Đồng Hới nằm về phía nam sông Gianh, do vậy trước năm 1954 giáo xứ Tam Tòa thuộc Tổng Giáo phận Huế. Đây là một đặc điểm lịch sử.
Tìm hiểu lịch sử không phải để khoét sâu thêm mâu thuẫn lương-giáo hay dân tộc-Công giáo, mà để nhìn rõ hơn những sự việc từng xảy ra trong quá khứ, làm cơ sở để để thấy bản chất của vấn đề hôm nay. Đoạn trích sau từ Hồi ký của Đỗ Mậu, cho thấy người Công giáo theo Pháp đàn áp những người khởi nghĩa chống Pháp.
Theo phụ thân tôi và các tôn trưởng trong làng kể lại thì sau khi Nội tổ bị sát hại, quân Cần vương tan rã, lính đạo của các cố Tây và dân các làng Thiên Chúa kế cận như Đơn Sa, Diên Hòa, Diên Phúc, Hướng Phương... đến bao vây làng tôi, giết hại hàng trăm người, đốt phá đình chùa, miếu vũ.
Những ai đã từng đi qua làng tôi đều thấy dọc theo bờ sông Gianh hàng mấy trăm nấm mồ vô chủ, ngổn ngang như gò đồng, đó là những ngôi mả của dân làng chết vì tham dự quân đội Cần vương hay vì bị dân các làng Thiên Chúa sát hại. Vốn sinh sống nơi vùng đất quê nghèo, sau cuộc kháng Pháp, dân làng tôi vốn đã nghèo khổ lại càng nghèo khổ, gian truân hơn. Vùng tả hữu ngạn sông Gianh là nơi quân Pháp đã đóng nhiều đồn bốt khi họ đánh chiếm Quảng Bình cho nên vùng này có trên hai mươi làng theo đạo Thiên Chúa... Giáo phận này có cả tiểu chủng viện ở làng Hướng Phương.
Thời kỳ chống Pháp (1946-1954), trong khi tất cả các làng khác theo. tiếng gọi non sông tham gia kháng chiến thì các làng theo Thiên Chúa giáo ở hai bên bờ sông Gianh đều rào làng, xây chòi canh tự nguyện thành lập những đội Partisans đã phụ lực cho đội quân viễn chinh Pháp, biến vùng này thành một dãy tiền đồn cho Pháp an toàn đóng ở Đồng Hới, hướng về Liên Khu Tư của Việt minh. Linh mục Nguyễn Phương đã từng là dân vệ trong đội quân Partisans của làng Hướng Phương trước khi ông vào Huế tiếp tục học hành. Còn Linh mục Cao Văn Luận nguyên là viện trưởng viện đại học Huế dưới chế độ Ngô Đình Diệm, từ Hà nội vào ở tại vùng này một thời gian trước khi vào Huế xin thủ hiến Phan Văn Giáo dạy học ở trường trung học Khải Định.
Khi quân đội Pháp rút bỏ dãy tiền đồn ở vùng tả hữu ngạn sông Gianh thì hầu hết thanh niên những làng Công giáo cũng sợ hãi rút theo. Phần đông những thanh niên này gia nhập vào bộ đội Việt Binh Đoàn miền Trung rồi trở thành quân đội quốc gia dưới chế độ Quốc trưởng Bảo Đại. Sau này, phần đông số binh sĩ đó được tuyển chọn vào Lữ đoàn Liên Binh Phòng vệ Phủ Tổng thống, họ được ông Diệm đặc biệt lưu tâm ưa đãi họ vì họ thuộc thành phần trung kiên nhất đối với ông Tổng thống người Quảng Bình mộ đạo Thiên Chúa này.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét